Waarom minder doen meer oplevert

Effectiever worden door minder te doen. Hoe relaxt zou dat zijn!

De uit het Taoïsme voortkomende grondstelling ‘Wu wei’ streeft dat na. Wu wei betekent zoveel als ‘doen door niet te doen’ of ‘handelen door niet te handelen’. Een bijna niet te bevatten tegenstelling. Waar we in groei of ontwikkeling vaak uitgaan van meer, groter of verder, leert Wu wei ons juist om minder te doen. Sterker nog; door niet te doen. Het Taoïsme gebruikt graag dit soort paradoxen. Logisch gezien staat er een tegenspraak maar na lang nadenken kun je de diepere bedoeling ontdekken. Denk daar maar eens over na.

Wu wei gaat over leven in volle bewustzijn. Aanwezig zijn in wat er is. Dat betekent zeker niet dat Wu wei maar lekker niets doen is, of het allemaal maar laten gaan. Het is het heel bewust aanwezig zijn en het ervaren van het moment. Ervaren in het moment gaat over lijfgericht aanwezig zijn. Waar kunnen nemen wat zich binnen in jou afspeelt. Met andere woorden; in ons lijf ligt onze bestemming opgeslagen. Zodra we in contact zijn met ons lijf, ontvouwt zich die bestemming. Dat is niet een weten maar een lotsbestemming. Luisteren naar het lijf is luisteren naar je lotsbestemming en aansluiten bij de weg die jou gekozen heeft.

Als we Wu wei toepassen in onze privé- en werkcontacten kan dat veel opleveren. Maar hoe doe je dat? Om goed ‘doen door niet te doen’ toe te passen, is wat kennis nodig van hoe wij tot handelen komen. En hoe het toch komt dat we vaak eerst gaan handelen in plaats van rust te nemen, om de juiste keuze te maken. Dat proces, waarin we niet altijd de effectiefste keuze maken vindt plaats in onze hersenen, om specifieker te zijn, in de amygdala. De amygdala is een amandelvormige kern van neutronen verborgen in onze hersenen. Die amygdala bepaalt hoe informatie verwerkt wordt. Kort gezegd: is er gevaar of is er geen gevaar? Dat is handig. Als er gevaar is, moet je handelen. Als je over wilt steken en je ziet net op tijd de auto de hoek omkomen stap je verschrikt terug; handige emotie.

Maar nu komt het! Door ervaringen uit het verleden kan het zijn dat de amygdala, ons controlecentrum, ontregeld is. Door het onvoldoende aanleren van een passende emotie maar ook door trauma of misbruik, werkt de amygdala niet meer op de juiste manier. Wat er dan gebeurt, is dat de amygdala in de huidige situatie een copy ziet van de ervaring uit de geschiedenis en daarnaar gaat handelen. De amygdala gaat stress koppelen aan de emotie. Ik geef een voorbeeld, dat maakt het helder.

Paul, een klein jongetje uit een groot gezin wil even rustig op de bank gaan zitten, een beetje voor zich uit staren en even niets doen. Zijn moeder ziet dat en roept meteen: ‘Toe, ga wat doen!’. Als dat één keer gebeurt, kan de amygdala dat prima verwerken en op waarde schatten. Maar als Paul elke keer als hij even wil zitten en voor zich uit wil staren die informatie krijgt, raakt het systeem in zijn hersenen in de war. De amygdala zal ‘uitrusten’ koppelen aan stress. Als we ons daar niet bewust van zijn, of worden, zal de amygdala dat blijven koppelen. Altijd. Het gevolg is dat als Paul jaren later rust wil nemen, op de bank voor zich uit wil staren, hij meteen stress voelt. ‘Niet doen!’, zegt zijn interne kompas dan.

Dit is een voorbeeld, zo zijn er, voor ieder vanuit zijn eigen geschiedenis, legio voorbeelden van hoe we afgeleerd hebben om niet te doen, om rust te nemen.

De kunst is om die verkeerde koppelingen van stress en emotie te gaan herkennen en de oorsprong te zoeken. Om de weg naar binnen te vinden en de signalen van het lijf weer op waarde te kunnen schatten. Als we dat systeem weer wat kunnen reguleren dan kunnen we wat makkelijker doen, door niet te doen. We krijgen een boodschap, een vraag, opdracht of misschien wel een venijnige opmerking en in plaats van meteen in de stress te schieten, kun je dan de rust vinden om niet te doen en in het niet doen, de ruimte vinden voor het juiste antwoord.