Wanneer mannen minder verantwoordelijkheid nemen wanneer ze zich afzetten tegen hun vader

Hij kent het zo goed, verstoppertje spelen. Kiekeboe hier ben ik, hij wil gevonden worden. En ik mag zoeken en hard werken. Hij vertelt, om vervolgens aan te vullen, dat dit nog niet alles is. Zodat ik weet dat ik verder moet zoeken. En dat de verantwoordelijkheid bij mij ligt.

Een spel wat hij zo goed kent. Het redden wat ik zo goed ken, het hard werken, willen oplossen. En er is maar één weg te gaan. Dat wat hij mij aanreikt, niet aan te nemen. Het zou hem niet verder helpen en mij ook niet. Met een diepe teug adem ik in, ik herken dit spel. Mijn lijf stond al even op alert, mijn aandacht wat naar voren. En ik lach liefdevol en dan wordt het stil. Stil in mij en stil tussen ons.

Het is geen ongemakkelijke stilte, het is een stilte om verder te verstillen en diep in en uit te ademen. Om te voelen zonder het te willen oplossen. Aan de andere kant ontstaat er wel eerst wat ongemak. De vraagtekens komen bij hem op. Hoe makkelijk zou het zijn om hem de bevestiging te geven waarvan ik weet dat hij het zo graag wil hebben. Maar ik doe het niet. Ik zou dat alleen maar doen om mijn eigen ongemak van het niet redden, te willen sussen.

We werken al even samen, hij weet wat de weg is, terug naar binnen. Hij heeft vandaag al vele uitvluchten gezocht, om maar niet te hoeven voelen en te blijven bij wat er is. En dan zie ik zijn lijf bewegen en een diepe teug in ademen. Zijn gezicht wordt rood en dan ergens komt het moment van geraaktheid. Daarover wil hij graag direct vertellen. Hij start met de woorden ‘dit moet ik even uitleggen’. En ik zeg ‘doe maar niet’. ‘Dat vind ik jammer zegt hij’. ‘Nu lijkt het alsof jij mij niet belangrijk vindt’. Mooi hoe hij de verantwoordelijkheid wederom bij mij neerlegt. Als ik niet oplet wil ik hem vertellen dat dat niet waar is. Alleen zo doet hij het al 40 jaar, getroost worden door woorden, die kortstondig helpen. Ik moet even op mijn lip bijten. Maar ik voel, wat dit zegt over hem en over mij, en wat dienend is aan dit gesprek. Stil blijven. Zodat hij terug in zijn lijf kan om daar verhaal te halen.

Later ontmoet ik hem weer. Hij begint altijd met een diepe zucht en een groots gebaar van er niet willen zijn. Ik heb besloten het nog steeds te laten, de stilte zijn werk te laten doen, zodat we samen uit het spel wegblijven, een spel waarin hij kan blijven hangen in het magische kind, precies zoals hij het ooit heeft geleerd, en ik niet stap in mijn aangeboden taak, de taak van de ouder als geparentificeerd kind, precies zoals ik het heb geleerd. Een kind die de verantwoordelijkheid wil nemen, ook voor alles wat niet voor haar bestemd is.

Dan vraag ik hem vanuit deze stilte de brief voor te lezen die hij aan zijn vader heeft geschreven. Even begint het spel weer, van kreunen en steunen. Maar dan neemt hij een diepe teug. Ik ben onder de indruk dat hij nu het spel zelf verbreekt. Niet alleen met mij maar vooral met zichzelf. Er is een moment dat hij wil gaan voorlezen als een nieuwslezer, maar ik onderbreek hem. Ik ben altijd al direct met onderbreken maar in deze zwangerschap merk ik dat ik nog minder wil spelen, maar vanuit pure communicatie met elkaar wil blijven verbinden. Ik voel hoe bijzonder het is dat een klein wonder in mijn buik mij nog meer terugbrengt bij waar het echt over gaat. De natuur in al zijn eenvoud.

Ik vraag hem nog eens diep in te ademen. En dan raakt hij mij vol in het hart. Als het over zijn vader gaat dan kijkt hij meestal weg en maakt hij een grapje. Maar nu schrijft hij over zijn gemis en dat hij zo graag nog een keer een uur met hem had willen doorbrengen om bij te praten en om hem alles te kunnen vragen wat er mist in zijn verhaal. Misschien zelfs wel te vertellen over zijn verlangen dat zijn vader naar het voetbalveld zou komen maar tegelijkertijd er schaamte omhoog kwam, omdat hij niet wist hoe zijn vader er vandaag weer bij zou staan. Een verhaal over een zoon die zich zo heeft afgesplitst van zijn vader en zijn depressie, van alles wat en wie zijn vader was, dat hij onbewust is gaan fuseren met zijn vader, in het uit verbinding stappen met zichzelf, met het niet mogen zijn wie je bent. Zijn vader mocht dat niet, en hij mag het ook niet. Het gaat over zijn bestaansrecht. Het recht van bestaan, in de volledigheid, met alles erop en eraan.

In deze brief schrijft hij ook het verlangen om eens voorzichtig aan zijn moeder te vragen, ‘mama, wil jij mij vertellen over mijn vader’? De eerste stap om uit de vergiftigende binding te stappen en zich te verbinden met zijn vader. Zodat hij, deze grote man, volwassen kan worden naast zijn vader, ook al is hij er niet meer, en zijn eigen bestaansrecht kan toe eigenen.

Een half uur na de sessie belt hij mij op, en vraagt. ‘En als mijn moeder nu Nee zegt?’. Komt het dan nog goed? En dan laat ik even de stilte de stilte zijn, en kan alleen maar antwoorden, ook dan vind jij jouw weg.

En zijn weg vond hij in gesprek met zijn moeder een paar weken later. In een mooi gesprek over zijn vader waarin hij zijn vragen en opkomende nieuwsgierigheid naar zijn vader kwijt kon. En zijn moeder…. blij was dat eindelijk zijn vader weer plek mocht krijgen in het gezin. Niet alleen was deze man thuisgekomen bij zijn vader maar ook zijn moeder voelde weer ruimte om gezien en gehoord te worden in haar geschiedenis met haar man. Op zijn gezicht was rust te vinden, van een “jongen” naar een man, zonder spel, maar vol daadkracht en stevigheid.

Schaamte en twijfel zijn vergiftigend. Ze eten je van binnen op. Door het er niet te laten zijn, door het niet uit te spreken en een masker op te zetten. Maar het verlangen was na al die jaren groter. Om er te mogen zijn, om er zijn vader helemaal te laten zijn. Ook al wisten we als kind niet anders dan te stoppen met uitreiken, het systeem krijgt pas rust wanneer er niemand meer wordt buitengesloten. Al dacht hij alleen zijn vader buiten te sluiten, hij sloot zichzelf daarmee ook buiten, zijn eigen bestaansrecht, zijn gevoel van eigenwaarde.

Ergens fuseerde deze man met de pijn van zijn vader en splitste zichzelf af van dat stuk in hem waarop hij bang was gekwetst te worden. Zo bleven ze samen het spel herhalen. En dit spel speelt hij op de dag van vandaag nog met anderen. Doordat hij zo gebonden was met zijn vader kon hij niet meer voelen wat van hem was en wat van zijn vader was, het voelde voor hem alsof gevoelens van zijn vader zijn gevoelens waren. Daardoor werd hij ontoegankelijk voor kwetsbaarheid, omdat het voelt als gevaar. En werkt hij nu zo hard om onaanraakbaar te zijn. Als hij bang werd in onze gesprekken werd hij eerst boos. In ieder geval van binnen, soms naar buiten. Boos over bang. Alles om niet te hoeven blijven bij dat waar het echt over gaat.

Door zijn vader aan te nemen voor wie hij is, komt er rust doordat hij zijn eigen plek vindt en zijn eigen grens. Zo kan  hij zijn autonomie hervinden. Hij krijgt weer de keuzevrijheid en daarmee de keuzeverantwoordelijkheid zonder zich te verbergen achter de jongen die eerst tegenstribbelt. Ik ben benieuwd naar ons volgende gesprek en naar de man die ik dan tegenkom. Een ding is zeker, hij werkt er hard voor en samen zijn we op reis.

En wanneer ik de afgelopen weken mijn telefoon open komt er telkens een appje voorbij, hoe hij stappen maakt met zijn collega’s en vrienden en hoe ongelofelijk trots hij op zichzelf is. En dan omarmt mij een warm gevoel. Schaamte heeft plaats gemaakt voor trots…..